Βασίλειος Α' Μακεδών
Ο Μιχαήλ Γ' στέφει συναυτοκράτορά του τον Βασίλειο. Μικρογραφία από το χρονικό του Σκυλίτζη.
"Ο Βασίλειος καταγόταν από την Μακεδονία, από γονείς άσημους και αφανείς, αν και κάποιος απ'αυτούς που έγραψαν την ιστορία του επινόησε το μύθευμα πώς καταγόταν από το γένος των Αρσακιδών....
Ο Βασίλειος μόλις είχε μπει τότε στην εφηβική ηλικία, αλλά από τον καιρό που ήταν ακόμη νήπιο φάνηκαν πολλά σημάδια που προμήνυαν ότι θα κατακτήσει τη βασιλεία, ένα από τα οποία ήταν και το εξής: Ο Βασίλειος ήταν βρέφος και ενώ οι γονείς του ήταν απασχολημένοι με το θέρισμα, το νήπιο κοιμόταν κάτω από τον ήλιο' ένας αετός τότε χαμηλώνοντας και με απλωμένες τις φτερούγες έριχνε σκιά στο βρέφος. Η μητέρα του βλέποντας τον αετό να πλησιάζει το παιδί, έτρεξε ξεφωνίζοντας να βοηθήσει τον γιο της και έδιωξε τον αετό με πέτρες. Όταν όμως επέστρεψε στη δουλειά της, ο αετός πλησίασε και πάλι το βρέφος που κοιμόταν επαναλαμβάνοντας τα ίδια, οπότε εκείνη θορυβημένη τον ξαναέδιωξε. Επειδή όμως αυτό επαναλήφθηκε πολλές φορές, συνειδητοποίησε πώς το συμβάν είναι καλός οιωνός.
Όταν ο Βασίλειος συμπλήρωσε τη νεανική ηλικία, ο πατέρας του πέθανε και η μητέρα του πιεζόταν από τα δεινά της φτώχειας και της χηρείας. Ο ίδιος μην έχοντας τα αναγκαία για να ζήσει, αποφάσισε να εργαστεί' ξεκίνησε λοιπόν και πήγε στη Βασιλεύουσα. Ήταν βράδυ όταν μπήκε στην πόλη από την πύλη που λέγεται Χρυσή και βρήκε κατάλυμα στο ναό του Αγίου Διομήδους, που ακόμη δεν ήταν μονή . Ξάπλωσε λοιπόν έξω από τον ναό και κοιμήθηκε. Εν τω μεταξύ τη νύχτα παρουσιάζεται ο μάρτυς στον ύπνο του νεωκόρου και τον διατάζει να φέρει μέσα τον αυτοκράτορα. Εκείνος βγήκε έξω και βρίσκοντας τον Βασίλειο να κοιμάται πάνω στο χώμα θεώρησε πως το όνειρο ήταν δημιούργημα της φαντασίας του. Καθώς όμως του φάνηκε πως ο άγιος τον διέταξε να κάνει το ίδιο πάλι, ξαναβγήκε και μη βλέποντας κανένα παρά μόνο τον Βασίλειο, επέστρεψε βγάζοντας το ίδιο συμπέρασμα. Ο μάρτυς για τρίτη φορά παρουσιάζεται στον νεωκόρο και τον παρακινεί να φέρει μέσα αυτόν που βρίσκεται έξω ξαπλωμένος, λέγοντάς του:"Αυτός είναι ο αυτοκράτορας". Ο νεωκόρος τότε βγαίνοντας, σήκωσε τον Βασίλειο και τον φιλοξένησε στο σπίτι του, προσφέροντας του όσα αγαθά διέθετε. Είχε μάλιστα και ένα αδελφό που ήταν γιατρός στην υπηρεσία του Θεοφιλίτζη. Ο Θεοφιλίτζης ήταν συγγενής του καίσαρα Βάρδα και του αυτοκράτορα Μιχαήλ(...) Ο νεωκόρος αποκάλυψε το μυστικό όνειρο στον αδελφό του και του ζήτησε να συστήσει τον Βασίλειο σε κάποιο από τους άρχοντες για να τον υπηρετεί. Εκείνος τότε τον σύστησε στο δικό του κύριο. Προηγουμένως τα δύο αδέλφια αποκάλυψαν στον Βασίλειο τον μέσω των ονείρων, σχετικό με τη βασιλεία χρησμό, και τον όρκισαν να τους θυμηθεί όταν θα βασίλευε."
Πηγή:Ζωναράς Ιω, Επιτομή Ιστοριών, τόμος Β΄, εκδ. Κανάκη, Αθήνα, 1998, σελ. 193-195
Ζωναράς Ιωάννης: Βυζαντινός χρονογράφος, θεολόγος και νομικός. Ἐζησε τον 12ο αι. στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Βασίλειος μόλις είχε μπει τότε στην εφηβική ηλικία, αλλά από τον καιρό που ήταν ακόμη νήπιο φάνηκαν πολλά σημάδια που προμήνυαν ότι θα κατακτήσει τη βασιλεία, ένα από τα οποία ήταν και το εξής: Ο Βασίλειος ήταν βρέφος και ενώ οι γονείς του ήταν απασχολημένοι με το θέρισμα, το νήπιο κοιμόταν κάτω από τον ήλιο' ένας αετός τότε χαμηλώνοντας και με απλωμένες τις φτερούγες έριχνε σκιά στο βρέφος. Η μητέρα του βλέποντας τον αετό να πλησιάζει το παιδί, έτρεξε ξεφωνίζοντας να βοηθήσει τον γιο της και έδιωξε τον αετό με πέτρες. Όταν όμως επέστρεψε στη δουλειά της, ο αετός πλησίασε και πάλι το βρέφος που κοιμόταν επαναλαμβάνοντας τα ίδια, οπότε εκείνη θορυβημένη τον ξαναέδιωξε. Επειδή όμως αυτό επαναλήφθηκε πολλές φορές, συνειδητοποίησε πώς το συμβάν είναι καλός οιωνός.
Όταν ο Βασίλειος συμπλήρωσε τη νεανική ηλικία, ο πατέρας του πέθανε και η μητέρα του πιεζόταν από τα δεινά της φτώχειας και της χηρείας. Ο ίδιος μην έχοντας τα αναγκαία για να ζήσει, αποφάσισε να εργαστεί' ξεκίνησε λοιπόν και πήγε στη Βασιλεύουσα. Ήταν βράδυ όταν μπήκε στην πόλη από την πύλη που λέγεται Χρυσή και βρήκε κατάλυμα στο ναό του Αγίου Διομήδους, που ακόμη δεν ήταν μονή . Ξάπλωσε λοιπόν έξω από τον ναό και κοιμήθηκε. Εν τω μεταξύ τη νύχτα παρουσιάζεται ο μάρτυς στον ύπνο του νεωκόρου και τον διατάζει να φέρει μέσα τον αυτοκράτορα. Εκείνος βγήκε έξω και βρίσκοντας τον Βασίλειο να κοιμάται πάνω στο χώμα θεώρησε πως το όνειρο ήταν δημιούργημα της φαντασίας του. Καθώς όμως του φάνηκε πως ο άγιος τον διέταξε να κάνει το ίδιο πάλι, ξαναβγήκε και μη βλέποντας κανένα παρά μόνο τον Βασίλειο, επέστρεψε βγάζοντας το ίδιο συμπέρασμα. Ο μάρτυς για τρίτη φορά παρουσιάζεται στον νεωκόρο και τον παρακινεί να φέρει μέσα αυτόν που βρίσκεται έξω ξαπλωμένος, λέγοντάς του:"Αυτός είναι ο αυτοκράτορας". Ο νεωκόρος τότε βγαίνοντας, σήκωσε τον Βασίλειο και τον φιλοξένησε στο σπίτι του, προσφέροντας του όσα αγαθά διέθετε. Είχε μάλιστα και ένα αδελφό που ήταν γιατρός στην υπηρεσία του Θεοφιλίτζη. Ο Θεοφιλίτζης ήταν συγγενής του καίσαρα Βάρδα και του αυτοκράτορα Μιχαήλ(...) Ο νεωκόρος αποκάλυψε το μυστικό όνειρο στον αδελφό του και του ζήτησε να συστήσει τον Βασίλειο σε κάποιο από τους άρχοντες για να τον υπηρετεί. Εκείνος τότε τον σύστησε στο δικό του κύριο. Προηγουμένως τα δύο αδέλφια αποκάλυψαν στον Βασίλειο τον μέσω των ονείρων, σχετικό με τη βασιλεία χρησμό, και τον όρκισαν να τους θυμηθεί όταν θα βασίλευε."
Πηγή:Ζωναράς Ιω, Επιτομή Ιστοριών, τόμος Β΄, εκδ. Κανάκη, Αθήνα, 1998, σελ. 193-195
Ζωναράς Ιωάννης: Βυζαντινός χρονογράφος, θεολόγος και νομικός. Ἐζησε τον 12ο αι. στην Κωνσταντινούπολη.